🐙 Cümle Öğeleri Ile Ilgili Cümleler

Cümlenin Öğeleri - Cümle Öğesi: Dolaylı Tümleç tanımı anlamı nedir?. Cümlenin Öğeleri - Cümle Öğesi: Dolaylı Tümleç - cümlenin ögeleri örnekler makalesi, haberleri Cümlenin Öğeleri - Cümle Öğesi: Dolaylı Tümleç vikipedi. (Cümlenin Öğeleri - Dil Bilgisi - Edebiyat) Sinek pekmezciyi tanır, atasözünü anlamı ve cümle içinde kullanmak. Ayrıca Açıklama ve kompozisyon yazmak. Sinek pekmezciyi tanır. İşini bilen kimse, yararlanacağı kimseyi ve menfaat sağlayacağı ortamı gayet iyi bilir. Kısaca anlamı : işini bilen kimse, yararlanacağı kişiyi, yeri bilir. Cümle İçinde Örnek Kullanımı :“Sen önemsiz gibi göründüğüne bakma İngilizcecümlenin öğeleri nasıl bulunur adım adım öğeleri bulalım “You do.” (yaparsın) cümlesinin öğelerini bulalım. Öncelikli olarak yüklemi bulmalıyız. Sonra özneyi bulmalıyız. Çünkü yüklem ve özne, temel cümle öğeleridir. Bu yüzden dolayı İngilizce bir cümlenin öğelerini bulurken her zaman önce yüklem, sonra özne bulunur. Yüklemi bulduğumuzda 175 Views Download Presentation. C ümle Ç eşitleri. A. YÜKLEMİN TÜRÜNE GÖRE CÜMLELER 1. Fiil Cümlesi 2. İsim Cümlesi B. ÖĞELERİN DİZİLİŞİNE GÖRE CÜMLELER 1. Kurallı (Düz) Cümle 2. Devrik Cümle 3. Eksiltili (Kesik) Cümle. Cümleleriuzatma tekniğinde cümleler, yüklem, sıfat, tümce veya benzer dil öğeleri eklenerek uzatılır. (“Genç kadın şarkı söylüyor.” → “Roma’daki ünlü konservatuardan mezun olan genç ve şık kadın, tarihi konser salo- nunda duygu dolu şarkılar söylüyor.”. Cümleleri kısaltma alıştırmasında ise, tam tersine, temel cümle kalana kadar diğer unsurlar Bu yazımızda Cümlenin Ögeleri ile ilgili konu anlatımını hazırladık. Cümlenin Ögeleri ile ilgili her yıl ortalama olarak KPSS ve TYT sınavında 1 soru çıkmaktadır. Bir duyguyu, düşünceyi, dileği , olayı anlatan sözcük ya da sözcükler topluluğuna cümle denir.Cümle içinde sözcüklerin veya sözcük gruplarının A I. cümle, yüklemi şimdiki zamanlı bileşik bir cümledir. B) II. cümle, ortak tümleçli, sıralı bir cümledir. C) III. cümle, dolaylı tümleci olan basit bir cümledir. D) IV. cümle, içinde zarf tümleci olan olumlu bir cümledir. E) V. cümle, birden fazla yan cümleden oluşan girişik bir cümledir. Şimdiye kadar onu —-. 7. CümleninÖğeleri İle İlgili Önemli Bilgiler YÜKLEM Anlamın tamamlandığı sonuna noktalama işaretlerinin konulduğu ifadelere yüklem denir. Cümlenin en önemli öğesidir. Tek başına cümle oluşturabilir. Yüklemi bulmak için herhangi bir soru sorulmaz. AlmancaCümle Yapısı. Almanca da ana cümle temel yapısı nda bir özne ile başlar ve tek bir sözcük veya birkaç sözcükten meydana gelen bu özne grubunu fiil izler. Cümlenin diğer öğeleri ise fiilden sonraki yerlerde bulunur. im Garten Fußball. Kardeşim – henüz üç yaşında – okuma yazma biliyor. kardeşim → özne → ara söz öznenin açıklayıcısı. Kardeşim, henüz üç yaşında, okuma yazma biliyor. (Bu şekilde de yazılabilir, unutma.) 11.Sınıf Cümlenin Öğeleri Konu Anlatımı PDF Lise Dil Bilgisi Konuları PDF şeklinde indirebilirsiniz. 11.Sınıf Cümlenin Cümleiçindeki öğeleri buldurmaya yönelik sorular, cümle içinde buldurduğu öğenin yerini tutmaktadır. Cümlede bulunan söz öbekleri bölünememektedir. Yüklem: Cümlenin temel Cümleninögeleri (yaygın hatalı yazım şekliyle cümlenin öğeleri ), cümlede yüklem ile görev ve anlam yönünden yükleme eşlik eden diğer parçalardan her biri. Cümlenin ögeleri tek bir sözcükten veya sözcük grubundan oluşabilir. ögeler anlamlı ve doğru cümleler kurulabilmesini sağlar. Türkçede cümlenin ögeleri j8d5iH. Cümleyi Meydana Getiren Unsurlar Anlatmak istediklerimizi tam olarak vurgulayan kelime ya da kelime topluluğuna cümle denir. Kelime anlam birimi, cümle ise bir yargı birimidir. Cümlede yargıyı bildiren unsur yüklemdir. Cümlenin varlığı için çekimli bir eylemin veya ek fiille çekimlenmiş bir ismin olması yeterlidir. Bir cümle bir bina gibi tasarlanır. Aşağıda bir cümleye öğelerin nasıl katıldığını gösteren bir şablon mevcuttur 1-Gezdirdi. 2-Güzel kadın / gezdirdi. 3-Güzel kadın biricik oğlunu / gezdirdi. 4-Güzel kadın / neşelenmesi için / biricik oğlunu / gezdirdi. 5-Güzel kadın / neşelenmesi için / biricik oğlunu / parkta / gezdirdi. 6-Güzel kadın / neşelenmesi için / biricik oğlunu / parkta / çocuk arabasıyla / gezdirdi. 7-Güzel kadın / neşelenmesi için / biricik oğlunu / parkta / çocuk arabasıyla / saatlerce / gezdirdi. 1. Cümle Yüklem 2. Cümle Özne + Yüklem 3. Cümle Özne + Belirtili Nesne + Yüklem 4. Cümle Özne + Zarf Tümleci + Belirtili Nesne t Yüklem 5. Cümle Özne + Zarf Tümleci + Belirtili Nesne + Yer Tamlayıcısı + Yüklem 6. Cümle özne + Zarf Tümleci + Belirtili Nesne + Yer Tamlayıcısı + Zarf Tümleci + Yüklem 7. Cümle Özne + Zarf Tümleci + Belirtili Nesne+Dolaylı Tümleç + Zarf Tümleci + Zarf Tümleci + Yüklem Bir cümledeki kelime sayısı iletilmek istenen duygu ve düşüncenin kısa veya uzun oluşuna göre değişir. Yukarıdaki örnekte görüldüğü gibi tek kelimeden ibaret cümleler olabileceği gibi on kelime, hatta daha fazla kelimeden meydana gelen cümleler de kurulabilir. Cümlenin bildirdiği yargıyı daha geniş ve çeşitli şartlarıyla tam olarak ifade etmek için birtakım unsurlara ihtiyaç vardır. İşte cümlede bir duyguyu bir düşünceyi, bir hükmü tam olarak anlatabilmek için farklı görevler üstlenen unsurlara cümle ögeleri unsurları denir. Kelime ve kelime gruplarından oluşan cümlenin öğeleri, çekim ekleriyle birbirine bağlanarak cümleyi meydana getirirler. Cümlenin kuruluşunda mutlaka bulunması gereken öğelere temel öge yüklem ve özne, ikinci dereceden öğelere ise yardımcı ögeler Yer Tamlayıcısı, Zarf Tamlayıcısı, Edat Tamlayıcısı, Düz Tümleç denir. Yardımcı öğeler cümlenin anlamım çeşitli yönlerden açıklayan ve genişleten öğelerdir Cümlenin Öğeleri Cümlenin ögeleri cümlede kullanıldığı yere göre anlama katkıda bulunur. Türkçede normal bir cümle dizilimi şu şekildedir Özne-nesne-tümleç-yüklem Yazarlar ve şairler kelimelerle oynayarak cümlelerde farklı anlamlar ve yapılar oluştururlar. Vurgulanmak istenen öge yükleme yaklaştırılır. “Alil askerlerin topun karşısında sükunla duran geniş, alil göğüsleri sarsılıyor, başları eğilmiş yüksek sesle ağlıyorlardı.” Cümlede, ağlıyorlardı yüklem olarak kullanılmış, bu ağlamanın şiddeti vurgulanmak istendiği için yükleme yanaştırılmıştır. “yüksek sesle” kelime grubunu yazar başka yerde de kullanabilirdi ama anlamda istediğini yakalayamayabilirdi. CÜMLENİN ÖGELERİ İLE İLGİLİ SORU ÇÖZÜMLERİ TEST Cümlenin Ögeleri Diğer bir önemli öge yüklemin yeridir. Yüklem genellikle sonda bulunur. Ama yazar ve şairler bazen anlamı farklılaştırmak, zorlamak için yüklemin yerini değiştirebilirler. Devrik cümlelerle farklı anlamlar yakalarlar. Aşağıdaki şiirde yüklemlerin yeri değiştirilerek çeşitli anlamlar oluşturulmuştur. Aşağıdaki altı çizili yüklemleri inceleyiniz. Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden, Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak, Ve bir zaman bakacaksın semaya ağlayarak… Sular sarardı… Yüzün perde perde solmakta, Kızıl havaları seyret ki akşam olmakta… Eğilmiş arza, kanar, muttasıl kanar güller; Durur alev gibi dallarda kanlı bülbüller, Sular mı yandı? Neden tunca benziyor mermer Ahmet Haşim Yine atasözlerimizde bu durumu görmekteyiz. Aşağıdaki yüklemleri inceleyiniz. Gülme komşuna, gelir başına. Sakla samanı, gelir zamanı. Besle kargayı, oysun gözünü. İşi yapan özne, işten etkilenen nesne, işin yapılma zamanı belirteç tamlayıcısı, işin yapıldığı yerdolaylı tümleç yazarın yüklemek isteği anlama göre cümlede yer değiştirebilir. Metinleri incelerken ögelerin kullanım yerlerinin anlama katkısını tespit ediniz. Fiilimsiler Eylemsiler Konu Anlatımı Yapısı Bakımından Sözcükler » Cümlenin Öğeleri, Cümlenin Öğeleri Konu Anlatımı, Cümlenin Öğeleri Nelerdir, Yüklem, Özne, Nesne Cümle Nedir? Bir duyguyu, düşünceyi, isteği, haberi, durumu, olayı vb. ifade etmek için kurulan ve kendi içinde anlam ve yargı bütünlüğü olan sözcüğe veya söz dizisine cümle denir. • Bugün hava ne kadar güzel! • Senin de benim gibi, otobüste, çalan cep telefonun uzun süre açmayanlara, "Şehir magandaları!" diye bağırasın geldi mi hiç? Cümlenin Özellikleri » Her cümle bir yüklem ve varsa ona bağlı diğer öğelerden oluşur. » Cümlede yargı bildiren unsur yüklemdir. Cümle yüklem üzerine kurulur. İhtiyaca göre başka öğelerle desteklenir. Geldim. Ben geldim. Ben buraya geldim. Ben evden buraya geldim. Ben evden buraya koşarak geldim. Ben evden buraya kadar koşarak geldim. Ben seni görmek için evden buraya kadar koşarak geldim. » Bir cümle anlam ve yargı bildiren, ek-fiille çekimlenmiş bir tek isimden yüklem veya zamana ve şahsa göre çekimlenmiş bir tek fiilden yüklem de oluşabilir, yüklemi ve birbirini anlam bakımından bütünleyen birden fazla kelime ya da kelime grubundan da. Yani en küçük cümle tek kelimeden oluşabilir. Öğretmenim. Öğretiyorum. Biz sizinde gelmeyeceğiz. Sokaklarda, caddelerde, kaldırımlara park eden otolar yüzünden, yayaların rahatça yürüme imkânı kalmadı artık. Karşılıklı konuşmalarda tek kelimeden oluşan cevap cümleleri önceki kelimelerle tamamlanmaya bırakılmıştır. — İnsanın elini yakmaz mı? — Yakmaz. — Sen çok güzel Türkçe biliyorsun. — Biliyorum. CÜMLENİN ÖĞELERİ Öğe Nedir? Cümleyi oluşturan bölümlerin her birine öğe denir. Öğeler, yazılı veya sözlü anlatımın anlamlı ve doğru cümleler kurmaya yarayan bölümleridir. Bugün / alış veriş yapmak için / çarşıya / çıkacağım. » Anlam bozulmayacak şekilde birbirlerinden ayrılabilirler. çıkacağım. çarşıya / çıkacağım. alış veriş yapmak için / çarşıya / çıkacağım. Bugün / alış veriş yapmak için / çarşıya / çıkacağım. » Her öğe görev ve anlam yönünden bir tek öğeye eşlik eder; onu tamamlar. Bu öğe de yüklemdir. » Birinci derecede önem taşıyan öğe yüklemdir. çarşıya / çıkacağım. alış veriş yapmak için / çıkacağım. bugün / çıkacağım. Bugün alış veriş yapmak için çarşıya çıkacağım. zaman amaç yer yapılacak bakımından bakımından bakımından iş » İkinci derecede önemli öğe öznedir. Sadece yüklemden oluşan cümlelerde bile öznenin varlığı, yüklemin taşıdığı şahıs ekinden anlaşılır. Beğendi-k "-k" eki "biz"i karşılıyor. » Sonra tümleçler gelir ki bunlar zarf tümleci, dolaylı tümleç, edat tümleci ve nesnedir. Hiçbir zaman kader bizi senden ayırmasın. Zarf tüml. Özne nesne tüml. yüklem » Bazı cümlelerde bazı öğeler hiç bulunmaz. Yüklemi geçişsiz fiilden oluşan cümleler nesne almazlar. Tarlanın sınırına gelince dinlenmek üzere oturduk. » İsim cümlelerinde tümleçler pek sık görülmez. Ben / de / bir varisin olmakla / bugün / mağrurum. Edat tüml. Zarf tüml. » Öğelerin tamamı kelime veya kelime grubu hâlinde olabilir. Yağız atlar / kişnedi, meşin kırbaç / şakladı. Bir dakika / araba / yerinde / durakları. Giden geminin arkasından / bakakaldı. » Yüklem genellikle en sondadır. Diğer öğelerin yerleri anlama, anlatıma göre değişebilir. Genellikle vurgulanmak istenen unsur yüklemin önündedir. "Bu şehrin çilesini ben çekerim yıllardır, Hasretini ben duyarım." » Cümle vurgusu yüklem üzerindedir. Vurgu, gerektiğinde özellikle belirtilmek istenen öğe üzerine çekilebilir, ya da o öğe yükleme yaklaştırılır. Ben Ankara'ya yerleştim. Ben Ankara'ya yerleştim. Ankara'ya en geç ben yerleştim. » Asıl yargının bulunduğu cümleler gibi, ona bağlı olan yan cümleler de öğelerden oluşur. Öğelerden oluşan bir cümle başka bir cümlenin öğesi de olabilir. Vatan için ölenler yüreğimizde yaşarlar. amaç Öğeler bulunurken, 1. Önce yüklem, sonra özne ve sonra tümleçler aranır. 2. Sorular yükleme sorulup alınan cevaplar yüklemle birlikte tekrar edilmelidir. 3. Öğeler bulunurken tamlamalar ve diğer kelime grupları bölünmez. 4. Bağlaçlar öğe sayılmamalıdır. Bugün alış veriş yapmak için çarşıya çıkacağım. kelime kelime grubu kelime kelime Örnek Semt belediyesine bağlı bir sağlık ocağında fazla iş olmaz. Basit muayenelerin ve müdahalelerin dışında ya hastahaneye hasta sevk ederler ya ölüler için defin ruhsatnamesi verirler. Masasında bir de bunların koçanları olurdu. O koçanlardan kopardığım sayfaların arka yüzüne resimler yapar, otomobil modelleri çizer ya da ilerde keşfetmeyi umduğum makineler uydurur, bir de tanıdığım artistlerin, ünlülerin listesini çıkarırdım. Az sonra annem gelir, koçandan temiz bir sayfa koparır, ön yüzünü doldurur, gelenin işini görür, defin ruhsatnamesinde yukarıya ölenin adını yazar, en altta da hep kendi kaşesi ve imzası olurdu. Benim gözümde anneme ölüm karşısında üstünlük sağlayan bir şeydi bu. Ölümü başka adreslere gönderirdi. Murathan Mungan, Pamukçuklar Şimdi yukarıdaki cümlelerin öğelerini gösterelim Semt belediyesine bağlı bir sağlık ocağında/ fazla iş/ olmaz. Semt belediyesine bağlı bir sağlık ocağında » dolaylı tümleç. fazla iş » özne. olmaz. » yüklem. Basit muayenelerin ve müdahalelerin dışında /ya/ hastahaneye/ hasta / sevk ederler /ya/ ölüler için/ defin ruhsatnamesi/ verirler. Basit muayenelerin ve müdahalelerin dışında » zarf tümleci. ya » bağlaç. hastahaneye » dolaylı tümleç. hasta » belirtisiz nesne. sevk ederler » yüklem. ya » bağlaç. ölüler için » edat tümleci. defin ruhsatnamesi » belirtisiz nesne. verirler. » yüklem. Masasında/ bir de/ bunların koçanları/ olurdu. Masasında » dolaylı tümleç. bir de » bağlaç. bunların koçanları » özne. olurdu. » yüklem. O koçanlardan kopardığım sayfaların arka yüzüne/ resimler/ yapar,/ otomobil modelleri/ çizer/ ya da/ ilerde keşfetmeyi umduğum makineler/ uydurur,/ bir de/ tanıdığım artistlerin, ünlülerin listesini/ çıkarırdım. O koçanlardan kopardığım sayfaların arka yüzüne » dolaylı tümleç. resimler » belirtisiz nesne. yapar » yüklem otomobil modelleri » belirtisiz nesne. çizer » yüklem. ya da » bağlaç. ilerde keşfetmeyi umduğum makineler » belirtisiz nesne. uydurur, » yüklem. bir de » bağlaç. tanıdığım artistlerin, ünlülerin listesini » belirtili nesne. çıkarırdım. » yüklem. Az sonra/ annem/ gelir,/ koçandan/ temiz bir sayfa/ koparır,/ ön yüzünü/ doldurur,/ gelenin işini/ görür,/ defin ruhsatnamesinde yukarıya/ ölenin adını/ yazar,/ en altta/ da/ hep/ kendi kaşesi ve imzası/ olurdu. Az sonra » zarf tümleci. annem » özne. gelir, » yüklem. koçandan, » dolaylı tümkeç. temiz bir sayfa » belirtili nesne. koparır, » yüklem. ön yüzünü » belirtili nesne. doldurur, » yüklem. gelenin işini » belirtili nesne. görür, » yüklem. defin ruhsatnamesinde yukarıya » dolaylı tümleç. ölenin adını » belirtili nesne. yazar, » yüklem. en altta » dolaylı tümleç. da » bağlaç. hep » zarf tümleci. kendi kaşesi ve imzası » özne. olurdu. » yüklem. Benim gözümde anneme ölüm karşısında üstünlük sağlayan bir şeydi bu. Ölümü başka adreslere gönderirdi. Benim gözümde anneme ölüm karşısında üstünlük sağlayan bir şeydi » yüklem. bu. » özne. Ölümü » belirtili nesne. başka adreslere » dolaylı tümleç. gönderirdi. » yüklem. TDH-DİL BİLGİSİ KOLAY ERİŞİMİ Dil Bilgisi Yazım Kuralları Belirteçler Anlam Bilgisi Kompozisyon İlgeçler Cümlede Anlam Nasıl yazılır? Bağlaçlar Paragrafta Anlam Noktalama İş. Ünlemler Sözcükte Anlam Sözcük Bilgisi Eylemler Ses Bilgisi Yapım Ekleri Eylemsiler Yapı Bilgisi Adıllar Dil -Anlatım Yazım Bilgisi Adlar Edebiyat Anlatım Bozuklukları Sıfatlar Atasözleri PDF-DOC Sınav-Deneme Sözlüklerimiz Dil Bilgisi, Yazım Kuralları, Belirteçler, Zarflar, Anlam Bilgisi, Kompozisyon, İlgeçler, Edatlar, Cümlede Anlam, Nasıl yazılır, Bağlaçlar, Paragrafta Anlam, Noktalama İşaretleri, Ünlemler, Sözcükte Anlam, Sözcük Bilgisi, Eylemler, Fiiller, Ses Bilgisi, Yapım ekleri, Çekim Ekleri, Eylemsiler, Fiilimsiler, Yapı Bilgisi, Adıllar, zamirler, Dil ve Anlatım, Yazım Bilgisi, Adlar, İsimler, Edebiyat, Anlatım Bozuklukları, Ön Adlar, Sıfatlar, Sözlükler, pdf, doc, atasözleri, deyimler Bu sayfada ögelerine ayrılmış 20 tane tane örnek cümle vardır. Aşağıdaki ögelerine ayrılmış cümleler tam aradığınız örneklerden Ders tekrarı yaptığım için dizinin son bölümünü izleyemedim. izleyemedim yüklemizleyemeyen kim? ben gizli özne niçin? ders tekrarı yaptığım için zarf dizinin son bölümünü belirtili nesne 2. Bu yavru fazla beslenemediği için kısa kalmış. kalmış yüklemkalan ne bu yavru, özne niçin fazla beslenemediği için, zarf taml. nasıl kısa, zarf tüml. 3. Turizm sezonu başlayınca sahilden ev kiralayacağız. kiralayacağız yüklem biz gizli özne turizm sezonu başlayınca zarf tamlayıcısı sahilden yer tamlayıcısıev belirtisiz nesne 4. Doğal gaz haberini, televizyonlar son dakika olarak verdi. verdi yüklem televizyonlar öznedoğal gaz haberini belirtili nesneson dakika olarak zarf taml. 5. Bugün sınıfta ögelerine ayrılmış 100 cümle çözdük. ögelerine ayrılmış 100 cümle belirtisiz nesne sınıfta yer tamlayıcısı bugün zarf tamlayıcısı biz gizli özne çözdük yüklem 6. Ben büyük düşler kurmayı her zaman çok severim. severim yüklem ben özneneyi? büyük düşler kurmayı belirtili nesneher zaman zarf taml. 7. Balık tutmak için arkadaşlarıyla gölete gitmişler. balık tutmak için zarf tamlayıcısı arkadaşlarıyla zarf tamlayıcısı gölete yer tamlayıcısı gitmişler yüklem onlar gizli özne 8. İnsanların kendi çıkarları uğruna başkalarını harcamasına yüreğim dayanmıyor. dayanmıyor yüklem yüreğim özneinsanların kendi çıkarları uğruna başkalarını harcamasına yer taml. 9. İnsan hayatını bazen minik bir gülücük kurtarır. kurtarır yüklem minik bir gülücük özne insan hayatını belirtili nesne bazen zarf tümleci 10. Gece ışıkları kar taneciklerinin etkisiyle yanıp sönüyordu. yanıp sönüyordu yüklem gece ışıkları özne kar taneciklerinin etkisiyle zarf tümleci 11. Ahşaptan yapılmış, tek katlı, bahçeli bir ev hayal ediyorum. hayal ediyorum yüklem kim? ben gizli öznene? ahşaptan yapılmış, tek katlı, bahçeli bir ev belirtisiz nesne 12. Sınavda, birinci dönem işlenen konular sorulacakmış. sorulacakmış yüklem sorulacak olan ne? Birinci dönem işlenen konular özne nerede? Sınavda yer tamlayıcısı 13. Hafta sonu kış sporları merkezine gidelim. gidelim yüklem biz gizli özne hafta sonu zarf tamlayıcısı kış sporları merkezine yer tamlayıcısı 14. Sobalı evde eski türküleri dinleyerek büyüdüm. büyüdüm yüklem ben gizli özne sobalı evde yer tamlayıcısı eski türküleri dinleyerek zarf tamlayıcısı 15. Sınava girenler yarın giriş belgelerini getirsinler. getirsinler yüklem sınava girenler özne yarın zarf tamlayıcısı giriş belgelerini belirtili nesne 16. Yağmur yağarken, evin balkonunda aklına gelen şarkıyı mırıldanıyordu. mırıldanıyordu yüklem o gizli özne yağmur yağarken zarf tamlayıcısıevin balkonunda yer tamlayıcısıaklına gelen şarkıyı belirtili nesne 17. Onca sıkıntıya rağmen bu adama yıllarca katlandı. katlandı yüklem katlanan kim? o, gizli özne kime? bu adama, yer tamlayıcısı nasıl? onca sıkıntıya rağmen, zarf tümleci 18. Uzaklardan dalga dalga kuş sesleri geliyor. geliyor yüklem kuş sesleri özneuzaklardan yer tamlayıcısıdalga dalga zarf tamlayıcısı 19. Sisli bir sabah vakti, dışarıdan araba sesleri geliyordu. geliyordu yüklem gelen ne araba sesleri özne nereden dışarıdan dolaylı tümleçne zaman sisli bir sabah vakti zarf tümleci 20. Dün baktığım belgesel, köyde yaşayan insanların hayat mücadelesini anlatıyordu. anlatıyordu yüklem anlatan ne? dün baktığım belgesel özne neyi anlatıyordu? köyde yaşayan insanların hayat mücadelesini belirtili nesne Adından da anlaşılacağı üzere bağlaçlarla birbirine bağlanan cümleler, cümle türlerinin bir alt başlığı olan bağlı cümleleri oluşturmaktadır. Birden fazla yargının, yani yüklemin, çeşitli bağlaçlarla bağlanarak arka arkaya sıralandığı cümlelere “bağlı cümle” denilmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken şey, bu bağlaçların iki farklı yüklemi birbirine bağlamasıdır. Bilindiği üzere bağlaçlar cümlenin diğer bütün öğelerini de bağlayabilmektedir. Bağlı cümlelerde ise, birden fazla yüklem bağlaçlar yardımı ile birbirine anlam bütünlüğü içerisinde bağlanmaktadır. “Bunları söylediğim için pişman değilim çünkü beni çok kırdın.” cümlesini ele alalım. Bu cümlede “pişman değilim” ve “kırdın” yüklemleri vardır. Bu yüklemler arasında bir anlam ilişkisi vardır ve bu ilişkiyi “çünkü” bağlacı sağlamıştır. Yani burada iki farklı yargı cümle bulunmakla birlikte, bu iki yargı birbirine bir bağlaç aracılığıyla bağlanmış ve tek cümle hâline gelmiştir. İşte bu cümlenin yapısı “bağlı cümle” olarak kabul edilmelidir. Bağlı cümlelerde en az iki yargı olmak zorundadır ve yüklemler “çünkü, ama, fakat, yalnız, ne … ne, hem … hem, ve, veya, ki” gibi bağlaçlarla birbirine bağlanmalıdır. Bağlı cümleler ile sıralı cümleler sıklıkla karıştırılmaktadır. Sıralı cümlelerdeki gibi bağlı cümlelerde de iki farklı yüklem vardır ve bu cümleler arasında mutlaka bir anlam ilişkisi bulunmaktadır. Fakat sıralı cümlelerde yüklemler virgül veya noktalı virgüllerle ayrılarak gösteriliyorken; bağlı cümlelerde iki cümle mutlaka birbirine bir bağlaç ile bağlanmalıdır. İçerisinde bağlaç olmayan bir bağlı cümle yoktur. Bağlı cümlelerde de cümlelerin ögeleri arasında ortaklık bulunabilir. Ayrıca cümlelerin yüklemleri farklı kip ve şahıslara göre çekimlenebilir. ÖRN “Dün hava yağmurluydu; fakat konser iptal edilmedi.” cümlesinde birinci cümle farklı kip ve şahısla çekimlenmiş bir isimdir. İkinci cümle ise yine farklı bir kip ve şahsa göre çekimlenmiştir. NOT Bazı kaynaklar bağlı cümleleri “ki’li bağlı cümleler” ve “diğer bağlaçlarla yapılan bağlı cümleler” olmak üzere ikiye ayırmaktadır. “Gönlüm isterdi ki sizi çok daha güzel ağırlayayım…” cümlesinde görüldüğü üzere “ki” bağlacı ile birden fazla yüklem birbirine bağlanarak da bağlı cümleler oluşturulabilir. Farsçadan dilimize girmiş olan bu cümle yapısı, Türkçenin söz dizimine uygun olmadığı için ayrı bir başlık altında incelenebilir. Fakat bu inceleme, ancak lisans ve lisansüstü düzeyde ele alınabileceği için biz burada “ki” bağlacı ile yapılan cümleleri de bağlı cümleler altında ifade etmenin doğru olacağını düşündük. Bağlı Cümle Örnekleri – O kadar emek verdim ama sınavı bir türlü geçemedim. – El fenerim de çantanın üstündeymiş sözde fakat göremiyorum. – Hem yarı zamanlı çalışıyorum hem üniversitede okuyorum. – Ne ailesine haber vermiş ne de arkadaşlarıyla görüşmüş. – Bu saçları değirmende ağartmadık da konuşuyoruz. – Hem suçlu olduğunu biliyorsun hem de üste çıkmaya çalışıyorsun. – Size bunları anlattım çünkü bir şey yapmanızı bekledim. – Kızıl havaları seyret ki akşam olmakta… – Eski günleri acıyla anımsadı ve gözlerinde iki damla yaş belirdi. – İsterseniz dışarı çıkalım veya evde tabu oynayalım. – Bir müşteri içeri geldi ve sizinle görüşmek istediğini söyledi. – İşimi zamanında bitirirdim ama hastalıktan gözümü açamıyorum. – Ne doğan güne hükmüm geçer, / Ne hâlden anlayan bulunur… Orkun KUTLU Yorum Yap! Yazı Ayrıntıları... Yazdır! Bu Yazıyı Paylaşın! CÜMLENİN ÖGELERİ BULUNURKEN; 1- Sırasıyla önce yüklem, yüklemin ardından da özne bulunmalıdır. Temel ögeler bulunduktan sonra varsa cümledeki nesne, dolaylı tümleç ,zarf tümleci ve edat tümleci gibi yardımcı ögeler bulunur. Bu sıralamaya uyulmaması, çözümlemede olası bir hataya sebebiyet verebilir. Yardımcı ögelerin kendi aralarında sırası önemli değildir. Önemli olan temel ögelerden sonra aranmasıdır. ÖrnekDersin tam ortasında bir grup öğrenci ellerinde çiçeklerle sınıfa girdi. ZT, Ö, ET, DT, Y Yüklem = girdiKim girdi= bir grup öğrenci ÖzneNereye girdi = sınıfa girdi Dolaylı tümleçNe zaman girdi = Dersin tam ortasında Zarf tümleciNe ile girdi = ellerinde çiçeklerle Edat Tümleci2- Cümlenin ögeleri bulunurken, yükleme sorulan soruların hangi ögeyi buldurmaya yönelik olduğunu çok iyi öğrenmeniz gerekmektedir. Yukarıdaki tabloda bulunan ögelere ait sorulara, konuyu kavrayana kadar tekrar tekrar göz atmanızı tavsiye ediyoruz. Cümlenin ögelerinden yalnızca yükleme ait soru bulunmamaktadır. Onu çekimli durumda bulunan yani kip eki/şahıs eki alan fiil ya da ek fiil alan isim soylu sözcüklerde Cümlenin ögeleri bulunurken, cümledeki isim tamlamalarını, sıfat tamlamalarını, deyimleri, ikilemeleri, birleşik fiilleri vb. kelime gruplarını parçalayamazsınız. Cümlenin ögeleri konusunun en önemli kurallarından bir tanesi budur. Hatta direkt bu duruma yönelik olan “Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ögeleri ayırmada bir yanlışlık yapılmıştır?” gibi bir soru kalıbı ile sıkça karşılaşırsınız. Şimdi aşağıda bu duruma örnek olabilecek cümleyi çözümleyelim;Oğuzhan, çok dürüst ÇözümYüklem= arkadaşımdırKim arkadaşımdır ? = Oğuzhan = ÖzneOğuzhan nasıl arkadaşımdır? = Dürüst = Zarf tümleciOğuzhan ne kadar dürüst arkadaşımdır? = Çok = Zarf tümleciDoğru ÇözümYüklem= çok dürüst çok dürüst arkadaşımdır Oğuzhan = Özne Yukarıdaki cümlede yüklem “çok dürüst bir arkadaşımdır” kısmıdır. Çünkü arkadaş kelimesini niteleyen “dürüst” kelimesi bir sıfat tamlamasının tamlayanı durumundadır ve “çok” kelimesi de tamlayanın miktarını belirten bir miktar zarfı olarak sıfat tamlamasına dahil olur. Bu yüzden tamlayan ile tamlananı ayıramayacağımız için yüklemi “çok dürüst arkadaşımdır” şeklinde almak yüzden cümlenin ögelerini doğru bir şekilde bulabilmeniz için yukarıda saydığımız kelime gruplarını ve bunun yanında fiil çekimlerini, ek fiili, birleşik fiil ve ismin hal ekleri konularını da öğrenmeniz Bir ögenin içindeki kelime sayısı sınırlı değildir. Tüm ögeler tek sözcükten de oluşabilir birden fazla sözcükten de. Özellikle uzun cümlelerde bu durum söz konusudur. Uzun bir cümlenin ögeleri bulunurken yukarıda 3. maddede anlattıklarımıza dikkat etmeniz kadar yorgun bir ihtiyar göreceğimi düşünmemiştim. Bli. N, YSessiz sedasız oradan uzaklaşmanın hayırlı olduğuna inanıyor. DT, YBu yılın en başarılı öğrencisiydi. YGenç yazarın üstün kabiliyeti edebiyat ustalarınca fark edilmişti. Bsiz. N, Örtülü Ö, YTarihin incelikleri, yazarımızın yalnızca edebi diye anılan bu kitabındadır. Ö, Y5- Bizden devrik bir cümlenin yani yüklemi sonda olmayan bir cümlenin ögelerini bulmamız istenirse, daha rahat çözümleme yapabilmek için devrik cümleyi yüklemi sonda olacak şekilde düz/kurallı cümle haline getirebiliriz. Aynı şekilde soru cümlelerinin ögelerini bulurken de soru cümlesini cevap cümlesine çevirirsek daha rahat çözümleme Devrik cümle Dünyanın birçok yerinde görülür bu medeniyetin kurallı cümle Bu medeniyetin izleri dünyanın birçok yerinde cümle Bir gün baksam ki çıkagelmişsin bir güvercin gibi uzaklardan ey kurallı cümle Ey yar, bir gün baksam ki bir güvercin gibi uzaklardan cümle Bir martı gibi dolandım göklerde kurallı cümle Göklerde bir martı gibi saatlerce Bağlaçlar, ünlemler, hitaplar ve seslenme sözcükleri tek başlarına cümle ögesi olarak incelenemezler. Bir ögenin ya da bir söz grubunun içinde yer alabilirler; fakat bunun dışında cümle dışı unsur olarak kabul veya haftaya salı antrenman programınızda değişiklik olabilir. ZT, DT, Ö, Y “veya” bağlacı zarf tümleci içinde yer almıştırÇok çalıştık ancak istediğimiz sonucu alamadık. ZT, Y, Cümle Dışı U, Bli. N, Y “ancak” bağlacı cümle dışı unsurdur. Cümleleri bağlamıştırDeğerli okurlarım, sizlerle bir arada olacağım günü sabırsızlıkla bekliyorum. Cümle Dışı U, Bli. N, ZT, Y 7- Bir cümlede tek yükleme birden fazla özne, nesne, dolaylı tümleç ve zarf tümleci bağlanabilir. Tam tersi olarak tek bir özne, nesne veya tümleç de birden fazla yükleme bağlanarak ortak sabah, uykusunu almış bir şekilde işe geldi. ZT, ZT, DT, Y,Kahveyi aldı, yudumladı ve beğenmediğini söyleyerek masaya bıraktı. Bli N, Y, Y, ZT, DT, YOkuduğum kitabı sana yarın okulda vereceğim. Bli N, DT, ZT, DT, YAnnem, ben ve ablam her gün sağlıklı yaşam için spor yaparız. 8- Özne ve belirtisiz nesne isim çekim eklerinden hal ekini alamaz. Çünkü hal eklerinden her biri başka bir öge yapar. İsmin -i hali “belirtili nesne”, -e, -de ve -den hali dolaylı tümleç, bazı durumlarda da -e, -de, -den hal ekleri zarf tümleci yapma görevi üstlenir. 9- Soru cümleleri farklı ögeleri buldurma yönelik olabilir. Bir soruya verilen cevap hangi ögeyi karşılıyorsa soru o ögeyi buldurmaya yöneliktir. Soru anlamı “mi” edatıyla sağlanan soru cümlelerinde “mi” soru edatı hangi ögeden sonra geliyorsa o öge aranıyor ne zaman katılacaksınız? Cevap Yarın = Zarf tümleciBunları sana kim anlattı? Cevap O = ÖzneBu ürünü nereden temin edebilirim? Cevap Marketten = Dolaylı tümleçSalonu boyamaya yardım etmesi için kimi çağırdın? Cevap Murat’ı = Belirtili NesneDün alışverişte Mehmet’i mi gördün?Cevap Mehmet’i gördüm. = Belirtili Nesne∗ Cümlenin Ögeleri Konu Anlatımı∗ Cümlenin Ögeleri ile İlgili Örnek Çözümlü Cümleler

cümle öğeleri ile ilgili cümleler